Была свая бяда

Чым далей адыходзяць падзеі Вялікай Айчыннай вайны, тым больш усплывае эпізодаў таго часу. Праўду кажуць, што ў кожнага чалавека была свая вайна і свая бяда.
Вось што распавядае Марыя Аляксееўна.
“Маё дзявочае прозвішча Навуменка. Нарадзілася я ў вёсцы Зяцькавічы ў 1919 годзе. Замуж пайшла ў вёску Вашчанкі за Гаўрылу Яўтухавіча Бацанава. Ён да вайны працаваў на шахтах Данбаса. Туды мы з ім і збіраліся паехаць. А тут нечакана вайна. Пачалі праводзіць мабілізацыю мужчын.
Кіраўніцтва раёна майго мужа, а таксама Ягора Давыдавіча Палякова вырашыла пакінуць у вёсцы для сувязі з партызанамі. Немцы нейкім чынам дазналіся пра гэта і адправіліся за мужчынамі. Тых паспелі папярэдзіць. Хлопцы прынялі рашэнне ісці ў лес да партызан. Гаўрыла Яўтухавіч забег дадому, схапіў якія былі харчы і кінуўся ў лес. Толькі ён паспеў туды дайсці, як прыехалі немцы на матацыклах, з імі ж і паліцаі. Яны арыштавалі мяне і паставілі пад дулам аўтамата да сцяны. Пытанне ў іх было адно: “Дзе муж?” Я адказала, што не ведаю, маўляў на фронце. Дзве гадзіны трымалі мяне пад прыцэлам і ўсё дапытваліся пра мужа. Потым сказалі: “Заўтра каб была ў камендатуры. Адправім у Гомель”, — і паехалі. Сама ж увесь час маліла Бога аб выратаванні. Толькі немцы з паліцаямі паехалі, я агародамі, потым па жыту пабегла да брата ў Зяцькавічы. Паўтара месяца хавалася ў бліндажы ад немцаў. Хату нашу ў Вашчанках спалілі. Прыйшлі халады, і я перабралася ў пасёлак Дубролеж, дзе жылі тры сястры мужа. Яны і збераглі ад немцаў да самага вызвалення раёна.
З Ягорам Давыдавічам жа адбылося наступнае. Не паспеў ён уцекчы ў лес, як немцы былі ўжо ў яго. Толькі ён выйшаў на вуліцу, а захопнікі тут. “Куды сабраўся?” – пытаюцца. А ён адказвае: “За вуткамі на рэчку”. Рачулка працякала за агародамі, а там і лес блізка. У гэты час з дому выйшла суседка. Немцы ў яе спыталі: “У яго вуткі ёсць?”. А яна ў адказ: “Не, няма”. Фашысты да Ягора: “Брэшаш, сабака. У лес сабраўся”. Тут жа прама на агародзе і растралялі з аўтамата.
Гаўрыла Яўтухавіч быў у Журавіцкай партызанская брыгадзе да вызвалення раёна. Потым уліўся ў дзеячую армію і да перамогі быў на фронце. Да дому вярнуўся з ордэнамі “Чырвонай Зоркі”, “Ордэнам Славы”, медалямі “За адвагу”, “За перамогу над Германіяй” і інш. Памёр у 1969 годзе.
Марыя Аляксееўна жыве ў Карме адна. Да яе часта заходзяць унукі і дачка Надзея. Бабуля ўсё паўтарае: “Не дай, Бог, вайны!”.
Успаміны запісала
П.І. Лазарэнка